Een van de populairste PVV-fanpagina’s op Facebook blijkt achter de schermen te worden aangestuurd vanuit de Tweede Kamer. De pagina Wij doen GEEN aangifte tegen Geert Wilders – met inmiddels meer dan 120.000 volgers – verspreidt massaal met kunstmatige intelligentie gemaakte beelden van blonde vrouwen, migranten en ‘echte Nederlanders’.
Uit onderzoek van De Groene Amsterdammer en de Data School van de Universiteit Utrecht blijkt dat minstens twee PVV-Kamerleden betrokken zijn bij het maken en verspreiden van deze beelden, bedoeld om angst en emotie op te wekken bij kiezers.
Van stille fanpagina tot AI-campagnekanaal
De pagina Wij doen GEEN aangifte tegen Geert Wilders werd jaren geleden opgericht als steunactie tijdens het proces tegen Wilders. Lange tijd werden er alleen memes, partijfilmpjes en steunbetuigingen gedeeld. Na de verkiezingen van 2023 leek de pagina echter in slaap te zijn gevallen. Tot 2 juni van dit jaar – de dag dat Geert Wilders het kabinet-Schoof liet vallen. Binnen enkele uren na zijn verklaring verschenen er opnieuw berichten, gevolgd door een stroom aan levensechte AI-beelden.
Opvallend waren de beelden van Wilders als Terminator, Frans Timmermans met de tekst “Van 0 tot 10 – hoe misselijk wordt u van mij?”, en hyperrealistische taferelen van groepen migranten die de grens oversteken. De toon is fel, het thema steeds hetzelfde: angst voor vervreemding, verlies van identiteit en de bescherming van ‘echte Nederlanders’. Binnen twee weken veranderde de ooit passieve fanpagina in een actieve propagandamachine.
AI-beelden en ‘de ideale PVV-stemmer’
Veel van de gedeelde beelden draaien om het stereotype van een jonge, blonde vrouw: knap, onschuldig en ‘bedreigd’ door migranten. Vaak staat onder de afbeelding een tekst alsof de vrouw zelf aan het woord is: “Natuurlijk stem ik PVV. Ik ben klaar met lastiggevallen worden. Op school, in de bus, op straat. Voornamelijk door mannen die hier niet thuishoren. Genoeg is genoeg.”
Uit het onderzoek blijkt dat deze beelden afkomstig zijn van het AI-platform Sora, de beeldgenerator van OpenAI. Op de beelden is het watermerk van Sora te zien, wat de onderzoekers in staat stelde de herkomst te traceren. Zo kwamen ze terecht bij het account “wolftour”, dat honderden AI-beelden heeft gemaakt met opdrachten als:
“Maak een afbeelding van een Nederlandse blonde student. Ze is ongeveer 24 jaar oud. Ze ziet er mysterieus knap uit maar wel onschuldig.”
“Maak een hyperrealistische foto van een knappe onschuldige blonde vrouw die op het strand loopt. Achter haar aan loopt een groepje licht getinte jongeren.”
De instructies onthullen de onderliggende boodschap: het scheppen van een emotioneel beeld van dreiging, slachtofferschap en nationalistische trots.
Het spoor leidt naar PVV’er Maikel Boon
Het account wolftour blijkt te horen bij Maikel Boon, voormalig Statenlid in Noord-Brabant en sinds 2023 Tweede Kamerlid voor de PVV. Boon stond eerder al in de belangstelling toen De Groene Amsterdammer in 2023 onthulde dat hij vanuit de fractie socialmediapagina’s beheerde die ogenschijnlijk door fans werden gerund. Toen de redactie hem destijds om een reactie vroeg, verdwenen de betrokken Facebook- en Instagram-pagina’s plotseling offline.
Nu lijkt Boon opnieuw in beeld te komen. Op zijn Sora-account werden AI-beelden gevonden die vrijwel een-op-een overeenkomen met de posts op Wij doen GEEN aangifte tegen Geert Wilders. Daarbij kreeg Boon gezelschap van een ander PVV-Kamerlid: Patrick Crijns.
Patrick Crijns: van fanpagina tot Kamerlid
Patrick Crijns is geen onbekende naam binnen de PVV. In 2016 beheerde hij al de populaire pagina Ik doe GEEN aangifte tegen Wilders, die destijds door Facebook werd verwijderd vanwege discriminerende content. Crijns gebruikte de pagina om een Nexit-referendum te promoten en verzamelde tienduizenden handtekeningen. Inmiddels is hij zelf parlementslid en volgens het onderzoek opnieuw betrokken bij de herboren fanpagina.
Naast Facebook beheren Crijns en Boon ook het Instagram-account nederlandisons, waar dezelfde beelden en slogans verschijnen. Beide pagina’s combineren nationalistische symboliek – de Nederlandse vlag, traditionele gezinnen, ‘echte arbeiders’ – met suggestieve beelden van migratie en vervreemding.
AI als emotiemachine
Volgens oud-AIVD’er en onderzoeker Jelle Postma van Justice for Prosperity is het gebruik van AI in dit soort campagnes geen toeval. “De strategie die wij in Nederland zien, en wereldwijd met name bij populistisch rechts, is een terugkerend patroon: het aanwakkeren van angst vergroot polarisatie en wij-zij-denken. Als dat langdurig wordt gevoed, kán het omslaan in haat en in uiterste gevallen geweld.”
“Retoriek over ‘asieltsunami’s’ of ‘ze verkrachten onze dochters’ wordt vervolgens met dit soort beelden versterkt”, aldus Postma. “Er wordt angst gezaaid, en haat en geweld geoogst, wat uiteindelijk uitmondt in meer stemmen.”
Ook onderzoeker Fabio Votta van de Universiteit van Amsterdam ziet dezelfde trend. Zijn team analyseerde duizenden AI-plaatjes in Europese verkiezingscampagnes en concludeert dat PVV-fanpagina’s verreweg de actiefste gebruikers zijn van fotorealistische AI.
Sinds de kabinetsval groeide de Facebookpagina van 80.000 naar 124.000 volgers – meer dan de officiële pagina’s van VVD, D66 en JA21.
Onzichtbare campagne voorbij de regels
Het gebruik van dergelijke fanpagina’s valt buiten de regels die Meta heeft ingesteld voor politieke advertenties. Doordat de pagina’s niet officieel zijn gekoppeld aan een partij, worden ze niet als campagne-uiting geregistreerd. Volgens Votta leidt dat tot een scheve situatie: gematigde politieke partijen die zich aan de wet houden zullen online niet meer zullen zijn, terwijl partijen die schokkende beelden laten genereren, worden beloond.
Onderzoekers waarschuwen dat de fatsoensgrens steeds verder opschuift. “Als niemand je terugroept, kun je gewoon je gang gaan”, zegt Postma. De combinatie van angstbeelden, AI en sociale media blijkt uiterst effectief: ze verspreiden zich snel, roepen sterke emoties op en kunnen politieke standpunten ongemerkt beïnvloeden.
Maikel Boon, Patrick Crijns en de PVV-fractie kregen de kans om te reageren op de bevindingen. Alleen Boon liet weten “niet op vragen te willen ingaan”.
GroenLinks-PvdA doet aangifte
GroenLinks-PvdA heeft inmiddels aangifte gedaan van laster tegen PVV-Kamerleden Maikel Boon en Patrick Crijns, die volgens de partij verantwoordelijk zijn voor de Facebookpagina Wij doen GEEN aangifte tegen Geert Wilders. Er werden op de pagina ook AI-afbeeldingen van Timmermans verspreid, bijvoorbeeld waarop hij werd gearresteerd.
“Politici worden steeds vaker bedreigd, dat zien we ook tijdens deze campagne”, laat GroenLinks-PvdA weten aan de Volkskrant. “Dat is een bedreiging voor de democratie. Pagina’s als deze dragen daaraan bij.”
Wilders biedt zijn excuses aan. Hij schrijft op X: “Ongepast en ongehoord. Ik neem er afstand van. Site is offline. Excuses aan collega Timmermans.”
Timmermans zelf spreekt op X van ‘een beschamend dieptepunt’. “Als Kamerleden zich verlagen tot het organiseren van opruiing en het aanzetten tot haat, dan raakt dat onze democratie als geheel.” D66-leider Rob Jetten vindt het mogelijk verspreiden van nepbeelden door de PVV’ers ‘verwerpelijk en ondermijnend’.