De aftrap van de lijsttrekkersinterviews bij Nieuwsuur, in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober, begon dinsdag met een ongemakkelijk optreden van Joost Eerdmans. De leider van JA21 werd stevig ondervraagd over de grote verschillen tussen het verkiezingsprogramma van zijn partij en de financiële plannen die aan het Centraal Planbureau (CPB) zijn overhandigd.
Nieuwsuur legde de vinger op de zere plek: JA21 presenteert in zijn verkiezingsprogramma ambitieuze plannen, maar gaf voor de CPB-doorrekening op diverse punten andere cijfers door. Dat roept enorme vragen op over de betrouwbaarheid van de partijplannen.
Een van de meest opvallende voorbeelden is de belofte om kerncentrales te bouwen. Hoewel dit prominent in het programma staat, blijkt uit de CPB-cijfers dat er slechts een paar honderd miljoen euro door JA21 wordt gereserveerd, véél te weinig om de plannen daadwerkelijk te realiseren.
Ook rondom de gaswinning in Groningen wringt het. JA21 stelt dat er pas geboord mag worden als alle huizen verstevigd zijn, maar in de CPB-doorrekening zijn opbrengsten uit gaswinning al vanaf 2030 ingeboekt, ruim voordat die versterking volgens experts klaar zou zijn.
Belofte versus realiteit
JA21 wil de vliegbelasting afschaffen, zo staat in het verkiezingsprogramma. In werkelijkheid blijkt uit de CPB-cijfers slechts de geplande verhoging in 2027 teruggedraaid te worden, een verschil van honderden miljoenen euro’s.
Ook de winstbelasting is onderwerp van discussie. In het programma belooft JA21 een tarief van 20 procent, maar in de CPB-berekeningen wordt gerekend met 22 procent. Dat scheelt miljarden voor bedrijven, en dus ook voor de overheidsinkomsten.
JA21 zegt te willen investeren in wonen en infrastructuur met een totaalbedrag van 12 miljard euro. Bij het CPB is daar echter slechts 500 miljoen euro van terug te vinden.
Eerdmans zwaar in het nauw
Politiek verslaggever Arjan Noorlander hield Eerdmans voor: “Er zijn opvallend veel verschillen, veel meer dan bij andere partijen. Er zit dus een groot gat tussen wat JA21 belooft en wat ze in werkelijkheid van plan zijn.”
Eerdmans probeerde de verschillen te verklaren. “Je bent natuurlijk aan het stoeien met het CPB”, aldus de JA21-leider. Hij verwees naar de complexiteit van het doorrekenproces en benadrukte dat niet alles uit het programma een-op-een in de CPB-doorrekening terechtkomt.
Toen hem werd voorgehouden dat de kiezer op basis van het programma iets heel anders krijgt dan wat bij het CPB is ingeleverd, zei Eerdmans: “Dat vind ik geen eerlijke voorstelling van zaken. De doorrekening is juist bedoeld om de hoofdlijnen van ons beleid te laten zien.”
Een bijzonder pijnlijk moment ontstond toen het ging over het omhoogbrengen van de AOW-leeftijd. In het verkiezingsprogramma van JA21 wordt hierover met geen woord gerept, terwijl aan het CPB is doorgegeven dat de AOW-leeftijd mag meestijgen met de levensverwachting. “Dat lijkt me niet transparant, toch?” aldus Wollaars.
Eerdmans: “Ik ben het daar niet mee eens. De CPB-doorrekening is openbaar, mensen kunnen het gewoon nalezen en vergelijken met ons programma.”
Wollaars: “Maar het staat ook niet op uw website.” Eerdmans: “Nee, niet letterlijk. Maar we zeggen ook niet dat de AOW-leeftijd 67 moet blijven.”
Wollaars: “Dus het had nóg erger kunnen zijn?” Eerdmans werd er ongemakkelijk van, en zei tot slot: “Haha, nou ja, we zijn gewoon eerlijk. De doorrekening is een enorme operatie, en sommige partijen doen er niet aan mee. Wij wel. En dan moet je je aan de CPB-regels houden en alles aanleveren. Dat is niet om iets te verbergen, maar om te laten zien wat de hoofdlijnen van ons beleid zijn.”
Kijkers spreken van ‘kiezersbedrog’
Op sociale media is de kritiek na afloop van de uitzending niet van de lucht. Veel kijkers reageerden vernietigend op X, waar termen als “kiezersbedrog”, “afgang” en “leugens” veelvuldig voorbijkomen.
Zo noemt Peter de leider van JA21 “Joost de Draaier”. “Dit kunnen we als kiezersbedrog benoemen. Afgang JA21. Bah.”
Ook andere gebruikers vallen over het verschil tussen wat er beloofd wordt en wat er is doorgerekend. “Hij heeft een programma laten doorrekenen, maar niet zijn programma”, concludeert een kijker scherp.
Ook wordt door sommigen gedacht dat er bewust met andere cijfers is gewerkt dan wat in het verkiezingsprogramma staat. “Kleinigheidje natuurlijk”, sneert iemand sarcastisch.
De toon is bij velen fel. Felix spreekt van “The Roast of Eerdmans” en stelt dat de politieke schade groot zal zijn. “Hier gaat zijn partij de hele campagne last van houden”, voorspelt een ander.
Kritiek was er ook op de inhoud van het programma. Zo wordt JA21 verweten “met leugens en nucleair populisme” te opereren en niet transparant te zijn over de werkelijke plannen. “Wie stemt er in godsnaam op zo’n partij?” verzucht een gebruiker.
Daarnaast wordt het journalistieke werk van Nieuwsuur geprezen. “Topjournalistiek”, schrijft iemand, gevolgd door de conclusie: “Eerdmans zakt door het ijs.”
“Dit gaat JA21 zetels kosten”, voorspelt een ander.
Ai. The Roast of Eerdmans. De bakplaat sist. #nieuwsuur
— Felix dH (@felixdenhartog) October 14, 2025
Hij heeft alleen andere cijfers aan het CPB geleverd dan in zijn programma staan. Kleinigheidje natuurlijk
— Mark (@Fr1908Mark) October 14, 2025
Oei, Joost Eerdmans volledig gefileerd door #Nieuwsuur. Hij kwam er totaal niet meer uit. Dit gaat JA21 zetels kosten
— Tristan van der Flip (@tristanvdflip) October 14, 2025
Valt #eerdmans nu door de mand bij #Nieuwsuur 🤨
— Perry Wens (@PerryWens) October 14, 2025
Poeh… @Eerdmans van #JA21 wordt even vakkundig gefileerd bij #Nieuwsuur over forse verschillen tussen verkiezingsprogramma en CPB doorrekening.
— T. Jonge (@tsjonge) October 14, 2025
Hier gaat zijn partij de hele campagne last van houden.
@Eerdmans gaat volledig nat. Hij liegt alles bij elkaar. Zijn partijprogramma loopt niet bepaald synchroon met de cpb doorrekening. Je reinste kiezersbedrog @JuisteAntwoord is dus een duidelijke #Nee21 #Nieuwsuur
— Petra Z. 🍀🙏☯️🍉🇪🇺🏳️🌈🕊️ (@petra_zwer40178) October 14, 2025