D66-lijsttrekker Rob Jetten heeft in een uitgebreid gesprek met Sven Kockelmann bij NPO Radio 1 uitgehaald naar het huidige asielbeleid en de voorstellen die in de Eerste Kamer liggen. Volgens hem dragen de plannen van de PVV en VVD op geen enkele manier bij aan meer grip op migratie.
‘Flutwetten van Faber’
Jetten krijgt de vraag of met hem valt te praten over een tweestatusstelsel voor asielzoekers. “Niet met de wetten die nu in de Eerste Kamer liggen, want dat zijn gewoon de flutwetten van Faber”, zegt Jetten. “Ook het COA, de IND, burgemeesters en de politie zeggen dat ze niet meer controle of grip opleveren. Ze kunnen zelfs leiden tot meer overlast en verdere vertraging van de asielketen.”
De D66-leider benadrukt dat zijn partij wél bereid is te praten over nationale maatregelen, maar alleen als die daadwerkelijk effect hebben. “We hebben eerder, toen de VVD het kabinet liet vallen op migratie, met het CDA, de ChristenUnie en D66 bereidheid getoond om ook naar nationale maatregelen te kijken.”
Volgens Jetten moet er vooral harder worden opgetreden tegen asielzoekers die overlast veroorzaken. “Wat op de korte termijn echt zou helpen, is een veel hardere aanpak voor overlastgevende asielzoekers die misbruik maken van het systeem. Die moeten wat D66 betreft veel sneller als ongewenst vreemdeling worden verklaard, zodat je ze permanent buiten Nederland kunt houden.”
Die aanpak heeft volgens hem ook een preventieve functie. “Dat heeft gewoon een afschrikwekkende werking voor mensen die nu denken: ik wil toch lekker door naar Nederland.”
De D66-lijsttrekker zegt dat de frustratie in dorpen met asielzoekerscentra groot is. “Ik ben veel op werkbezoek geweest in plaatsen als Budel en Ter Apel. Daar ervaren omwonenden, winkeliers en buschauffeurs veel overlast. Hun grootste ergernis is: hoe kan het dat die kleine groep telkens weer de boel voor iedereen verziekt, en dat daar niet hard op wordt ingegrepen?”
Europese migratiepact
In plaats van nationale symboolmaatregelen wil Jetten dat Nederland het Europese migratiepact eindelijk serieus gaat uitvoeren. “De allerhardste instroombeperkende maatregel is het echt werk maken van het Europese migratiepact. Daar loopt Nederland enorm op achter.”
Dat is volgens hem juist een kwestie van Europese samenwerking, niet van stoere taal. “Het klopt dat er spanning op de lijn zit tussen Zuid- en Noord-Europese landen. Daarom is het zo belangrijk dat Nederland, dat nu achterloopt op de implementatie, extra prioriteit geeft. We moeten laten zien dat wij ons deel van dat migratiepact serieus nemen.”
Jetten wil dat Nederland meewerkt aan het versterken van de Europese buitengrenzen. “Dat betekent ook dat Nederland moet helpen om aan de zuid- en oostgrenzen de buitengrenzen beter te bewaken, zodat er minder illegale smokkelroutes zijn. We moeten het vertrouwen tussen de EU-lidstaten versterken, en daar heeft Nederland een belangrijke rol in.”
Vergelijking van Timmermans
Kockelmann vroeg Jetten ook naar de uitspraak van Frans Timmermans, die Nederland opriep om een voorbeeld te nemen aan Spanje. Die vergelijking wijst Jetten van de hand. “Heel eerlijk gezegd denk ik dat de situatie in Spanje zo anders is dan in Nederland, dat ik die vergelijking van de heer Timmermans niet zo goed begrijp.”
Volgens Jetten speelt in Spanje een totaal andere discussie. “Kijk, in Spanje gaat het veel meer over arbeidsmigratie. En dat is natuurlijk ook voor Nederland belangrijk. De misstanden aan de onderkant van de samenleving – slechtbetaalde arbeidsmigranten met slechte huisvesting – daar kunnen we op ingrijpen. Emile Roemer heeft daar al jaren geleden een fantastisch rapport over geschreven. Laten we daar eindelijk mee aan de slag gaan.”
Timmermans zei onlangs bij Nieuwsuur dat Spanje twee tot drie keer meer afgewezen asielzoekers terugstuurt dan Nederland, maar over die cijfers bestaat discussie. Uit cijfers van Eurostat blijkt dat Spanje in 2024 zo’n 17 procent van de afgewezen asielzoekers daadwerkelijk liet vertrekken (8725 van 51.030), tegenover 8 procent (1545 van 19.075) in Nederland.
De Nederlandse Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) hanteert echter andere berekeningen. Volgens hun cijfers vertrokken vorig jaar ruim 6.000 ongewenste vreemdelingen uit Nederland — ongeveer vier keer zoveel als Eurostat meldt. Daardoor lijkt Nederland in verhouding juist beter te presteren dan Spanje. Het verschil komt vooral door uiteenlopende definities en telmethodes tussen de instanties.
Jetten, die onlangs in een RTL4-debat door Timmermans werd beticht van jokken over het basispakket in de zorg, slaat nu terug over de asielstatistieken van Spanje: “Dus Timmermans had geen gelijk toen hij bij Nieuwsuur zat, dat is ook goed om te weten!”
‘Hekel aan oude mensen?’
In het gesprek verdedigde Jetten ook het D66-plan om meer te investeren in wijkzorg in plaats van in grote verpleeghuizen. Het Centraal Planbureau stelde dat hierdoor de kwaliteitsverbetering in de verpleeghuiszorg zou stagneren. Kockelmann vroeg: “Hebt u een hekel aan oude mensen?” Jetten zei: “Nee, dat valt eigenlijk wel mee.”
“Wij kiezen hier radicaal voor betere zorg in de wijk”, aldus de D66-lijsttrekker. “Ik vind het woord van het jaar ‘knarrenhofje’: ouderen die met elkaar op een mooie plek kunnen wonen, in aangepaste woningen, maar ook vitale ouderen die elkaar helpen en ondersteunen. Dan hou je de verzorgingstehuizen voor mensen die echt zware en continue zorg nodig hebben, maar bied je veel vitale ouderen een passender arrangement.”
Dat hoeft volgens hem niet ten koste te gaan van de verpleeghuiszorg. “Ik ben meegelopen met verpleegkundigen die gillend gek worden van de enorme verspilling van zorggeld, bureaucratie en regelgeving. Geef die vakmensen het vertrouwen om met hun cliënten te bepalen wat goede kwaliteit voor hen is.”
‘Douchen duurder bij D66’
Aan het einde van het interview ging het gesprek op luchtigere toon over het D66-plan om waterverbruik te beprijzen. Kockelmann vroeg Jetten of Nederlanders in de toekomst minder vaak mogen douchen.
“Hoe vaak mogen we douchen? Nou, dat moet u lekker zelf weten, zou ik zeggen,” reageerde Jetten met een glimlach. Op de vraag of douchen duurder wordt, zei hij: “Ja. Dat is een kleine bijdrage die we vragen om onze drinkwatervoorziening overeind te houden. Maar u moet vooral lekker zelf weten hoe warm en hoe vaak.”
Hij sloot af met een serieuze noot: “Klimaatverandering gaat ook op onze watervoorziening een grote impact hebben, dus laten we meer klimaatbeleid voeren met elkaar.”
Bekijk het volledige interview hieronder.
