Jan Roos wil het Openbaar Ministerie (OM) aansprakelijk stellen voor de schade die hij naar eigen zeggen heeft geleden door zijn vervolging wegens opruiing. De presentator van het YouTube-programma RoddelPraat werd woensdag door de politierechter in Leeuwarden vrijgesproken, maar blijft strijdbaar. In de nieuwste aflevering van zijn programma kondigt hij aan een schadevergoeding te eisen.
OM trad volgens Roos buiten zijn boekje
Roos werd in november vorig jaar thuis gearresteerd vanwege uitspraken over het Sunneklaasfeest op Ameland, waarin hij onder meer journalisten opriep van het eiland te jagen. Het OM beschuldigde hem van opruiing tot geweld. Volgens Roos heeft justitie zichzelf belachelijk gemaakt en hem en zijn gezin grote schade berokkend. “Mijn grondrechten zijn gewoon met voeten getreden door het Openbaar Ministerie”, stelt hij.
Hij zegt dat de vrijspraak hem verraste: “Ik had het niet verwacht, ik was wat cynisch. Geen vertrouwen meer in de rechtspraak.” Toch noemt hij het oordeel van de rechter een overwinning voor de vrijheid van meningsuiting. “RoddelPraat mag grappen maken, satire bedrijven, en dat mag schuren en grof zijn.”
OM eiste taakstraf na gewelddadige uitspraken
Het OM had een voorwaardelijke taakstraf van 80 uur geëist. In de betreffende uitzending van RoddelPraat gebruikte Roos termen als “neerknallen” en “sniper gun”. Er werd een afbeelding getoond van PowNed-verslaggever Aryan Parsa met een prijs op zijn hoofd en brandende fakkels.
Volgens het OM vormden de uitspraken een oproep tot geweld, ondanks dat er geen geweld is gepleegd. “Er zitten grenzen aan humor en satire”, stelde de officier van justitie. De verdediging voerde aan dat het ging om satire en hyperbool in een duidelijk humoristisch format.
Satire of opruiing?
Roos vergeleek zijn uitlatingen met idiote uitspraken in cartoons of cabaretshows. Hij wees erop dat kijkers van RoddelPraat weten dat het geen serieuze oproepen betreft. Zijn advocaat Benzi Loonstein benadrukte dat er sprake was van selectieve vervolging en verwees naar andere publieke figuren die vergelijkbare uitspraken deden zonder juridische consequenties.
Ook wees de verdediging op het publieke karakter van Roos’ aanhouding en de gevolgen voor zijn werk en reputatie. “Als grappen niet meer mogen, dan is het hek van de dam”, stelde Loonstein. Roos zelf zei: “Ik ben van mijn bed gelicht, gefouilleerd en in een cel gegooid, alsof ik een crimineel ben.”
Rechter: Pittige uitspraken, maar geen strafbaar feit
De rechtbank oordeelde dat de uitspraken van Roos inderdaad grof en confronterend waren, maar binnen de context van satire vielen. “Het is duidelijk de bedoeling om de kijkers aan het lachen te maken”, stelde de rechter. Daarom kon de tenlastelegging juridisch niet worden bewezen.
De uitspraak geldt expliciet voor deze zaak en deze context. Daarmee is de zaak formeel afgesloten, maar voor Roos is het nog niet voorbij. “Het OM is nog niet van me af”, waarschuwt hij. “Je kunt niet zomaar op deze manier met een burger omgaan in een democratische rechtsstaat.”
Roos bereidt nu een claim voor immateriële en materiële schadevergoeding voor, waarmee hij zegt de principiële discussie over de grenzen van satire en het optreden van het OM voort te willen zetten.